Planeta, która śmierdzi? „Pachnie jak zgniłe jaja” – najnowsze informacje o HD 189733 b
Nowe badania wyjaśniają, czemu ta konkretna planeta ma strasznie brzydki zapach.
Obce planety to interesujący temat, który ciekawi nie tylko astronomów, ale także przeciętnego człowieka. Mówi się o tym, czy dane ciało niebieskie przypomina Ziemię oraz czy może istnieć na nim jakaś forma życia.
Ale co z zapachem? Mało kto zastanawiał się nad tym, czy planeta może śmierdzieć. Okazuje się, że istnieją takie planety, które wydzielają okropny odór. 8 lipca 2024 roku astronomowie z Johns Hopkins University w Baltimore w stanie Maryland tak opisali pewnego gazowego olbrzyma.
Planeta o zapachu zgniłych jaj
Nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Johns Hopkins University wykazało, że gigantyczna egzoplaneta pachnie jak zgniłe jajka.
Astronomowie twierdzą, że gazowy gigant o nazwie HD 189733 b zwyczajnie śmierdzi, a jego zapach można porównać do charakterystycznego odoru siarkowodoru. To właśnie on odpowiada za ostry zapach wspomnianego ciała niebieskiego. Ilość siarkowodoru u HD 189733 b jest podobna do tej w atmosferze Jowisza.
Warto jednak wyjaśnić, o co chodzi z HD 189733 b i po co ktoś badał jej zapach.
Czym są egzoplanety?
HD 189733 b to egzoplaneta, ale co to w ogóle oznacza? „Exo” oznacza „poza, na zewnątrz”, czyli jest to określenie na planety znajdujące się poza naszym układem planetarnym. Taka planeta krąży wokół gwiazdy innej niż Słońce.
Najczęściej pozasłoneczne układy planetarne znacznie różnią się od Układu Słonecznego, co po części może być efektem niedoskonałości metod ich wykrywania.
Przykładem znanej egzoplanety, w dodatku podobnej do Ziemi, jest Proxima Centauri b.
Planety pozasłoneczne mogą mieć różne typy. Wśród nich znajdują się m.in. gazowe olbrzymy, które są ogromne i mają stosunkowo niewielką gęstość. Przykładem takiej planety jest HD 189733 b.
Badając odległe egzoplanety – czyli światy krążące wokół innych gwiazd – astronomowie analizują ich wygląd, wielkość i masę, rodzaj atmosfery i wiele więcej. Wydawać by się mogło, że mało kto zastanawia się nad ich zapachem. W przypadku HD 189733 b jest inaczej, ponieważ w jej atmosferze znajduje się sporo siarkowodoru, a ten ma swój charakterystyczny odór.
HD 189733 b
Odkryta w 2005 roku HD 189733 b jest gazowym gigantem o rozmiarach zbliżonych do Jowisza. Znajduje się zaledwie 64 lata świetlne od Ziemi i jest najbliższą znaną gorącą egzoplanetą typu Jowisza.
Planeta krąży wokół gwiazdy widzianej z Ziemi, dlatego jest idealnym obiektem badań. HD 189733 b jest jednym z gorących olbrzymów, czyli ciał niebieskich, które krążą bardzo blisko swojej gwiazdy. Jest to odwrotna sytuacja niż w Układzie Słonecznym, gdzie Jowisz i Saturn są oddalone od Słońca.
Co jest interesującego w HD 189733 b? Planeta ta krąży 13 razy bliżej swojej gwiazdy niż Merkury od Słońca. Okrąża swoją gwiazdę w zaledwie dwa dni.
Ponieważ znajduje się tak blisko swojej gwiazdy, jest bardzo gorąca. Temperatury osiągają 930 stopni Celsjusza, a wiatry wieją z prędkością nawet 8000 kilometrów na godzinę. Atmosfera śmierdzącej egzoplanety zawiera dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlen, wodę oraz coś, co odpowiada za jej charakterystyczny zapach – siarkowodór.
Początkowo naukowcy nie byli świadomi tego, że na wspomnianej planecie może znajdować się ten nieorganiczny związek chemiczny.
Guangwei Fu, astrofizyk z Johns Hopkins, który był głównym autorem nowego badania, powiedział:
Wiedzieliśmy, że siarkowodór jest na Jowiszu, ale tak naprawdę wcześniej nie wykryliśmy go poza Układem Słonecznym.
Nie szukamy życia na tej planecie [HD 189733 b], ponieważ jest ona zbyt gorąca, ale znalezienie siarkowodoru jest kamieniem milowym do znalezienia tej cząsteczki na innych ciałach niebieskich i lepszego zrozumienia, w jaki sposób powstają różne rodzaje planet.
Siarka jest niezbędnym pierwiastkiem do budowy bardziej złożonych cząsteczek i – podobnie jak w przypadku węgla, azotu, tlenu i fosforu – naukowcy muszą ją dokładniej zbadać, aby w pełni zrozumieć, jak powstają planety i z czego są zbudowane.
Siarkowodór, brak metanu i metale ciężkie
Podczas gdy potwierdzono obecność siarkowodoru na HD 189733 b, ustalono również brak metanu. Astronomowie podejrzewali, że planeta prawdopodobnie nie będzie miała dużo metanu, jeśli w ogóle, ze względu na panujące na niej wysokie temperatury.
Co więcej, wykryto także metale ciężkie w podobnych ilościach jak na Jowiszu. Guangwei Fu powiedział:
Ta planeta o masie Jowisza znajduje się blisko Ziemi i została bardzo dobrze zbadana. Teraz dysponujemy nowym pomiarem, który pokazuje, że rzeczywiście stężenie metali na niej stanowi bardzo ważny punkt zaczepienia do badania, w jaki sposób skład planety zmienia się wraz z jej masą i promieniem.
Naukowcy planują teraz zbadać kolejne egzoplanety i sprawdzić, jak wypadają one w porównaniu ze śmierdzącą HD 189773 b.
