Co wspólnego ma astronomia i archeologia? Czyli jak rozwój technologii pomaga odkrywać dziedzictwo cywilizacji Majów
Technologia satelitarna pozwala na coraz częstsze odkrycia starożytnych ruin.
Wydawać by się mogło, że po tylu latach intensywnych badań, tajemnice starożytnych cywilizacji, jak i ogólnie tego, co znajduje się na Ziemi, są w większości odkryte. W rzeczywistości jest jednak inaczej, a nasza planeta wciąż skrywa wiele interesujących obiektów, o których nauka nie ma pojęcia.
Z pomocą przychodzi rozwój technologii satelitarnej oraz skanowania laserowego. To właśnie dzięki satelitom i pracy astronomów, starożytne budowle oraz to, co pozostało po dawnej ludności, może być lepiej udokumentowane.
Kosmiczne technologie i archeologia
Obszary, które w starożytności zamieszkiwała cywilizacja Majów, w dużej części pokryte są gęstymi lasami. Takie warunki utrudniają eksplorację, więc z pomocą przychodzi technologia satelitarna. Dzięki niej archeolodzy odkrywają obecnie znacznie więcej starożytnych ruin Majów – więcej niż poznano przez ponad 100 ostatnich lat.
Portal Space.com informuje, że Brett Houk, profesor archeologii na Texas Tech University, powiedział uczestnikom konferencji archeologii kosmicznej prowadzonej przez NASA 18 września:
Archeolodzy zmapowali więcej miejsc, budynków i funkcji Majów w ciągu ostatnich 10 lat niż w przeszłości – poprzednie 150 lat.
Technologia laserowego skanowania, pozwala satelitom przenikać przez gęstą roślinność, umożliwiając dokładniejsze kartowanie tych terenów. Badacze korzystają z z pulsacyjnej techniki laserowej zwanej LiDAR ( skrót od Light Detection And Ranging), czyli detekcji światła i pomiaru odległości.
kartować – oznaczać na mapie, nanosić na mapę szczegóły terenu na podstawie materiałów uzyskanych z pomiarów bądź z materiałów źródłowych, np. kartować dane geodezyjne; mapować (źródło: słownik języka polskiego).
Dziedzictwo Majów
Majowie byli jedną z najważniejszych cywilizacji prekolumbijskich Ameryki Środkowej, zamieszkującą tereny współczesnego Meksyku, Gwatemali, Belize i zachodniego Hondurasu.
Jak podaje encyklopedia Britannica:
Już w 1500 r. p.n.e. Majowie osiedlali się w wioskach i uprawiali rolnictwo oparte na uprawie kukurydzy, fasoli i dyni. W szczytowym okresie cywilizacja Majów składała się z ponad 40 miast, z których każde liczyło od 5 000 do 50 000 mieszkańców.
Majowie zajmowali się rolnictwem, budowali wielkie kamienne budynki i świątynie piramidalne, pracowali ze złotem i miedzią oraz używali pisma hieroglificznego m.in. w kodeksach. Niektóre z nich zachowały się do dziś. Tworzono także dokumenty alfabetem łacińskim.
Opracowali system pisma hieroglificznego oraz wysoce wyrafinowane systemy kalendarzy i astronomii. Majowie wytwarzali papier z wewnętrznej kory dzikich drzew figowych i zapisywali swoje hieroglify na książkach wykonanych z tego papieru. Rozwinęli również wyszukaną i piękną tradycję rzeźby i płaskorzeźby.
Nie można pominąć kwestii wyjątkowych konstrukcji, które tworzyła wspomniana cywilizacja. Majowie zasłynęli z budowy monumentalnych struktur, takich jak piramidy, świątynie i pałace, w miastach takich jak Tikal, Palenque i Chichén Itzá. Byli mistrzami w zarządzaniu wodą, budując skomplikowane systemy irygacyjne, które pozwalały im przetrwać okresy suszy.
Starożytni Majowie wydobywali ogromne ilości kamienia budowlanego (zwykle wapienia), który cięli przy użyciu twardszych kamieni.
Nowe odkrycia
Jak czytamy na Space.com, nowe badania obejmują spory obszar bogaty w ruiny – około 650 kilometrów kwadratowych.
Zespół Houka odkrył 28 nowych monumentalnych miejsc w północno-wschodniej części Belize, analizując dane satelitarne. Planowane wykopaliska mają na celu zbadanie m.in. starożytnego systemu kanałów i zarządzania wodą.
W ostatnich latach inne badania również potwierdzają ogromne możliwości technologii LiDAR w odkrywaniu ruin. Tak o technologii LiDar pisał National Geographic:
Naukowcy świętują wielkie odkrycie archeologiczne dotyczące cywilizacji Majów. Znaleźli oni domy, pałace, drogi i inne elementy stworzone przez człowieka, ukryte przez wieki w dżunglach północnej Gwatemali. Jest to kraj w Ameryce Środkowej.
Dzięki LiDAR naukowcy usunęli z obrazów korony drzew, odsłaniając ruiny rozległej cywilizacji prekolumbijskiej. Ruiny te były znacznie bardziej złożone i połączone ze sobą, niż sądziła większość badaczy Majów.
W ramach projektu zmapowano ponad 2100 kilometrów kwadratowych Rezerwatu Biosfery Majów w Gwatemali. Liczba obrazów LiDAR jest największą, jaką kiedykolwiek uzyskano do badań archeologicznych.
Archeologia i sztuczna inteligencja
Sztuczna inteligencja odgrywa coraz większą rolę w badaniach archeologicznych. W przyszłości narzędzia oparte na AI będą mogły pomagać w analizie zdjęć satelitarnych, co znacznie przyspieszy proces identyfikacji ruin. Póki co naukowcy stwierdzili, że potrzebne są jeszcze odpowiednie szkolenia i algorytmy. Wszystko to jest kosztowne i wymaga czasu, jednak badacze są pełni nadziei, że dzięki nowoczesnym technologiom odkrywanie i zrozumienie starożytnych wzniesie się na wyższy poziom.
Źródła: https://www.space.com/mayan-ruins-space-archaeology-more-found
https://www.britannica.com/topic/Maya-people
https://education.nationalgeographic.org/resource/exclusive-laser-scans-reveal-maya-megalopolis-below-guatemalan-jungle/7th-grade/
