Naukowcy się mylili. Nowe badania DNA pokazują prawdę o mieszkańcach Pompejów
Nowe badania pokazują, że tożsamość ofiar z Pompejów jest inna, niż przyjmowano do tej pory.
Pompeje to miasto z naprawdę tragiczną historią. Dziś cieszy się ogromną popularnością wśród turystów, ponieważ wiele osób chce na własne oczy zobaczyć, jak wygląda miejsce zniszczone przez wybuch wulkanu. Jeszcze bardziej przyciąga fakt, że można zaobserwować gipsowe odlewy ciał mieszkańców, który żyli tam w odległej przeszłości.
Nowe badania pokazują, że wiedza o dawnej ludności miasta nie była pełna, by nie powiedzieć, że pewne założenia okazały się błędne. Analiza pozostałego DNA wskazuje na to, że lokalna społeczność była bardziej złożona niż się wydawało.
Pompeje i analiza DNA ofiar
W czasopiśmie Current Biology pojawił się artykuł, z którego dowiedzieć się możemy, że naukowcy z Włoch, Niemiec i USA wyodrębnili próbki DNA ofiar wybuchu wulkanu. Te pochodzą z fragmentów kości, które zachowały się w gipsowych odlewach ciał.
Analizy prowadzone przez antropolożkę Elenę Pilli z Uniwersytetu Florenckiego obejmowały fragmenty szkieletów z 14 odlewów z 86, które obecnie poddawane są renowacji.
Zanim jednak przejdzie się do odkryć, warto przybliżyć historię samego miasta i jego mieszkańców.
Erupcja Wezuwiusza
Pompeje to włoskie miasto, które zostało założone w VII w. p.n.e. Położone było na wysokości 40 m n.p.m. na stoku wzniesienia utworzonego dawniej przez zastygłą lawę. W czasach swojego istnienia miasto doświadczyło różnych zniszczeń, np. przez trzęsienie ziemi. Jednak dopiero tragedia z 79 roku doprowadziła do całkowitej zagłady. Erupcja wulkanu – Wezuwiusza – zaskoczyła mieszkańców, którzy nie zdążyli się ewakuować.
Na Wikipedii czytamy:
Zgodnie z relacją, wybuch nastąpił około południa. W pierwszej fazie z Wezuwiusza wydobyły się wysokie słupy ognia, później czarna chmura, która przesłoniła słońce. Na Pompeje posypał się deszcz rozżarzonych lapilli i popiołu wulkanicznego, który wzniecał pożary, zabijał ludzi i powodował swoim ciężarem walenie się budowli. Mieszkańców uśmiercały także trujące gazy wydobywające się z wulkanu. Trzy dni trwała nieprzerwana erupcja, w wyniku której miasto pokryła warstwa popiołów o grubości 5–6 m.
Dziś Pompeje są przykładem miasta zamrożonego w czasie. Turyści z całego świata przyjeżdżają tam, by obejrzeć pozostałości po wybuchu wulkanu. Zainteresowaniem cieszą się nie tylko ruiny budynków, ale gipsowe odlewy ciał ofiar tragedii.
Przez długi czas twierdzono, że niektóre z nich przedstawiają rodziny z dziećmi. Teraz naukowcy twierdzą, że dowody DNA obalają długo utrzymywane założenia dotyczące tożsamości i relacji osób uchwyconych przez niektóre z najbardziej znanych odlewów.
Analiza DNA
Materiał wulkaniczny, który zasypał Pompeje po wybuchu Wezuwiusza, sprawił, że kształt ciał mieszkańców został utrwalony. Ludzkie tkanki z czasem uległy rozpadowi, ale miejsce, które po nich zostało, pozwoliło na wykonanie gipsowych odlewów. W ten sposób stworzono rekonstrukcje, które znamy do dziś.
Puste miejsca po rozłożonych szczątkach zachowały coś, co wiele wieków później przydało się w badaniach naukowców – fragmenty kości, które zawierają DNA. Jego analiza pozwala lepiej zrozumieć pochodzenie i cechy mieszkańców, ale też pomaga w odtworzeniu relacji społeczno-kulturowych.
Wśród badanych materiałów genetycznych, znalazły się trzy pochodzące od osób. które znajdowały się u podnóża schodów w bogato zdobionym budynku nazwanym Domem Złotej Bransolety.
Jak czytamy w magazynie The Guardian:
Przydomek ten odnosi się do biżuterii noszonej na ramieniu jednego z dwóch dorosłych, który został znaleziony z dzieckiem na biodrze. Okoliczności te zrodziły pomysł, że ofiara była matką dwójki dzieci w grupie, a drugi dorosły został zidentyfikowany jako ojciec.
Badania DNA wykazały, że osoby te nie były ze sobą spokrewnione. Przynajmniej jedna z osób – ta, która nosiła bransoletę – była mężczyzną, a najprawdopodobniej również i druga. Naukowcy zaznaczają, że dzieci widoczne przy ciałach dorosłych, również były płci męskiej.
To nie koniec zaskakujących odkryć. Badanie oferuje również nowe spojrzenie na związek dwóch ofiar, które zakończyły swoje życia w uścisku. Wcześniej archeolodzy sugerowali, że ludzie ci mogli być matką i córką, dwiema siostrami lub parą kochanków.
Obalenie dawnych teorii
Analiza DNA mówi, że większość interpretacji była po prostu błędna, ponieważ jedno z ciał należało do mężczyzny.
Naukowcy zaznaczają, że nowe odkrycia pokazują, jak bazowanie na skojarzeniach czy stereotypach może doprowadzić do błędnego przedstawiania historii.
Odkrycia te stanowią wyzwanie dla długotrwałych interpretacji, takich jak kojarzenie biżuterii z kobiecością lub interpretowanie fizycznej bliskości jako wskaźnika relacji biologicznych.
Obalenie przekonań związanych z płcią czy rodzinnymi relacjami ofiar to nie wszystko. Badacze podkreślają, że równie ciekawe jest pochodzenie niektórych mieszkańców miasta.
Analizy DNA ujawniły większą różnorodność genetyczną w Pompejach niż wcześniej sądzono. Niektóre ciała należały do potomków imigrantów z obszaru wschodniego Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu.
Jeden z mężczyznach znalezionych pod Domem Złotej Bransolety miał ciemną skórę i czarne włosy. Andrew Wallace-Hadrill, profesor na Uniwersytecie w Cambridge powiedział:
Można by przewidzieć, że w społeczeństwie silnie opartym na niewolnictwie istniała znaczna różnorodność. Bardzo interesujące jest na przykład to, że zidentyfikowano osobę o ciemnej skórze i czarnych włosach, co zdecydowanie wskazuje na zniewoloną osobę z Afryki.
Otrzymane dane z najnowszych analiz dają nowe spojrzenie na życie mieszkańców Pompejów i ich relacje społeczne. Pokazują także, że bazowanie na skojarzeniach może tworzyć fałszywe założenia. Daje to cenną lekcję, że nie warto wyciągać pochopnych wniosków, by nie popełniać podobnych błędów w przyszłości.
Źródła: https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(24)01361-7
https://www.theguardian.com/science/2024/nov/07/identity-of-casts-of-victims-at-pompeii-not-all-they-seem-research-suggests
https://www.sciencealert.com/pompeii-dna-overturns-long-held-assumptions-about-its-victims
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pompeje_(stanowisko_archeologiczne)
