Oto niesamowita „gwiazda zombie”. Ludzkość zauważyła ją już w 1181 roku
Czym właściwie jest nietypowa gwiazda zombie i dlaczego jest taka ciekawa?
Naukowcy odkryli nowe szczegóły na temat niezwykłej gwiazdy, nazywaną „zombie”, ponieważ w pewien sposób przetrwała wybuch supernowej. Do dziś istnieje po tym wydarzeniu pewna interesująca struktura.
Dlaczego ta dziwna gwiazda-widmo interesuje badaczy i jaka jest jej historia? Co może być zaskakujące – ludzkość kojarzy ją od prawie 1000 lat.
Gwiazda zombie
Historia gwiazdy zombie jest niesamowicie ciekawa, ponieważ sięga aż 1181 roku, kiedy to chińscy i japońscy astronomowie zauważyli w konstelacji Kasjopei nową jasną gwiazdę, która zniknęła po około sześciu miesiącach. Przez kolejne 840 lat nie było nowych wieści na ten temat, aż w 2021 roku astronom Dana Patchick zauważył, że gwiazda pochodziła z mgławicy Pa 30. To właśnie tam nastąpiła eksplozja supernowej, oznaczonej jako SN 1181.
Obecnie w centrum mgławicy znajduje się biały karzeł, który jest pozostałością po wybuchu sprzed ponad 800 lat.
Warto też wspomnieć, czym właściwie jest supernowa. Jak możemy przeczytać na Wikipedii:
Supernowa to termin określający kilka rodzajów kosmicznych eksplozji powodujących powstanie na niebie niezwykle jasnego obiektu, który już po kilku tygodniach lub miesiącach staje się niemal niewidoczny.
Biały karzeł w mgławicy Pa 30 osiąga temperaturę powierzchniową około 200 000°C (dla porównania: Słońce ma około 5 500°C). To czyni go jednym z najgorętszych znanych obiektów we wszechświecie.
Gwiazda-widmo wyrzuca także duże ilości gazu z prędkością prawie 58 milionów kilometrów na godzinę, co również czyni ją jednym z rekordzistów w Drodze Mlecznej.
Zazwyczaj gwiazdy są całkowicie niszczone przez eksplozję supernowej, jednak w tym przypadku sprawy potoczyły się inaczej. Wszystko to sprawia, że wyjątkowa „gwiazda zombie” jest cennym obiektem badawczym.
Model 3D
Zespół badawczy pod kierownictwem Tima Cunninghama i Ilarii Caiazzo zdołał stworzyć trójwymiarowy model pozostałości SN 1181, badając dynamikę wyrzuconej materii. Dzięki danym spektrograficznym udało się uzyskać szczegółowy obraz mgławicy.
Przez analizę zmian światła emitowanego przez Pa 30 naukowcy mogli prześledzić, jak zmienia się kształt mgławicy, tworząc coś w rodzaju miniaturowego „3D filmu” przedstawiającego jej historię.
Ilaria Caiazzo powiedziała w oświadczeniu:
Nasza pierwsza szczegółowa charakterystyka 3D prędkości i struktury przestrzennej pozostałości supernowej mówi nam wiele o wyjątkowym kosmicznym wydarzeniu, które nasi przodkowie obserwowali wieki temu.
Rodzi także nowe pytania i stawia nowe wyzwania przed astronomami.
Jak zauważają niektórzy, powstały obraz jest oszałamiający i ciekawy, daje też skojarzenie z kosmicznym mniszkiem lekarskim, przez kształt włókiem materii, które pędzą z niesamowitą prędkością.
Badania wykazały, że mgławica rozszerza się z prędkością około 3,5 miliona km/h, co jest zgodne z prędkością wyrzuconej materii podczas wybuchu supernowej.
Wykorzystując te dane, zespół był w stanie precyzyjnie określić, że wybuch miał miejsce w 1181 roku. To potwierdza, że obserwacje chińskich i japońskich naukowców dotyczyły właśnie mgławicy Pa 30.
Tim Cunningham powiedział:
Wyrzucony materiał nie zwolnił ani nie przyspieszył od czasu eksplozji. Tak więc, na podstawie zmierzonych prędkości, spojrzenie wstecz w czasie pozwoliło nam wskazać eksplozję niemal dokładnie w roku 1181.
Mapa 3D pokazuje także, że opisywana mgławica ma wyraźnie asymetryczny kształt w porównaniu z podobnymi pozostałościami po supernowych. Asymetria ta prawdopodobnie pochodzi z pierwotnego wybuchu, choć nie ma jednoznacznego wyjaśnienia tego faktu.
Dalsze badania
To oczywiście nie koniec badań i analiz SN 1181. Naukowcy są świadomi, że wiele zagadek pozostało do rozwiązania przez astronomów w przyszłości. Modelowanie 3D postawiło kilka interesujących pytań, nad którymi trzeba będzie się pochylić. Wśród nich znajduje się m.in. kwestia asymetrycznego kształtu mgławicy.
Przyszłe badania mogą pozwolić ludzkości jeszcze lepiej zrozumieć procesy zachodzące w kosmosie, w tym sposób formowania się i umierania gwiazd.
Źródła: https://www.livescience.com/space/cosmology/supernova-that-lit-up-earths-skies-843-years-ago-has-a-flowering-zombie-star-at-its-heart-and-its-still-exploding
https://www.space.com/zombie-star-dandelion-supernova
https://pl.wikipedia.org/wiki/Supernowa
