Problem Plutona. Kontrowersje wokół definicji planety
Czym właściwie jest planeta? Dlaczego Pluton przestał być za nią uznawany?
Część osób świetnie kojarzy czas, gdy mówiło się, że Układ Słoneczny ma dziewięć planet. Przez lata wydawało się to oczywiste, jednak w pewnym momencie zostało to zmienione.
Do dziś nie każdy zgadza się ze słusznością tej decyzji. Niektórzy zastanawiają się czy obecna definicja planety jest prawidłowa. Z jakich powodów Pluton został „zdegradowany” w hierarchii ciał niebieskich?
Definiowanie planet i sprawa Plutona
Starsze pokolenia pamiętają czasy, jak w szkole nauczano, że Pluton jest jedną z planet krążących wokół Słońca. Wszystko zmieniło się 24 sierpnia 2006 roku, gdy Międzynarodowa Unia Astronomiczna odebrała Plutonowi status planety. Od tego momentu Układ Słoneczny ma oficjalnie tylko 8 planet, czyli oczywiście: Merkurego, Wenus, Ziemię, Marsa, Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna.
Dziś o Plutonie czytamy, że jest planetą karłowatą i najjaśniejszym obiektem Pasa Kuipera. Został odkryty w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde’a Tombaugha.
Paul Sutter z serwisu Space.com poruszył ciekawy temat, jakim jest definiowanie planet i to, że być może warto byłoby na nowo ustalić czym właściwie jest planeta.
Czym dokładnie są planety?
Termin ten od zawsze budził wiele wątpliwości. W starożytności terminem „planeta” określano siedem jasnych ciał: Merkurego, Wenus, Marsa, Jowisza, Saturna, a także Słońce i Księżyc. Dopiero Mikołaj Kopernik i teoria heliocentryzmu zmieniła to podejście.
W kolejnych latach odkrywano nowe planety. W 1781 roku Urana, a w 1930 – Plutona. Ten drugi wprowadził niemałe zamieszanie. Jego rozmiar odbiegał od reszty znanych ludzkości obiektów, które były klasyfikowane jako planety. Nie pomagał fakt, że początkowo myślano, że przekracza rozmiar Ziemi. Okazało się, że tak nie jest, jednak jednocześnie był większy niż inne planetoidy, więc zachowano u niego status planety. Utrzymał go przez ponad 70 lat.
Kolejne zamieszanie z nazewnictwem pojawiło się w 2005 roku, gdy odkryta została Eris, planeta karłowata, jeden z obiektów dysku rozproszonego. Eris okazała się obiektem transneptunowym, którego masę już wkrótce po odkryciu oszacowano jako większą niż masa Plutona. To sprawiło, że środowisko naukowe znów zaczęło dyskutować o definicji planet i o tym, czy Pluton powinien się do nich zaliczać.
Mike Brown, który był głównym odkrywcą Eris twierdził, że skoro nowy obiekt jest większy od Plutona, oba powinny być traktowane w ten sam sposób. Dziś wielu nazywa Browna „zabójcą Plutona”, ponieważ to on przyspieszył wykreślanie go z listy planet Układu Słonecznego.
Problemy z definicją
Dziś część naukowców uważa, że definicja planety nie jest wystarczająco sprecyzowana i konkretna. Mowa o wystarczającej masie czy kształcie, choć trudno określić jakie liczby trzeba przekroczyć, by zaliczyć się do planet. Do teraz, prawie 20 lat po wykreśleniu Plutona z listy planet, są badacze, którzy sądzą, że była to zła decyzja.
Niektórym nie podoba się też mnogość terminów, które mogą powodować zamieszanie i wprowadzać w błąd. Pluton czy Eris, mimo że nie zaliczają się do planet, są „planetami karłowatymi”, czyli czymś co można wpisać pomiędzy pełnoprawnymi planetami (jak np. Wenus czy Merkury), a małymi ciałami niebieskimi (np. kometami).
Oczywiście są też zwolennicy obecnych definicji i oni również mają konkretne argumenty. Wskazują na to, że planety mają zdecydowanie bardziej kulisty kształt niż inne obiekty w Układzie Słonecznym. Do tego ich masa jest zauważalnie większa niż wszystko to, co znajduje się w okolicach ich orbity.
Jak czytamy na Space.com: Mars jest ponad 5000 razy masywniejszy niż następny co do wielkości obiekt na jego orbicie. Natomiast Pluton stanowi tylko około 7% całej masy na swojej orbicie.
Definicje nie są idealne, ale trudno stworzyć coś, co by takie było. Mimo wieloletnich badań, wciąż nie wiemy wszystkiego o otaczającym nas kosmosie. Naukowcy próbują aktualizować stan wiedzy i dopasowywać się do najnowszych odkryć. Układ Słoneczny jest naprawdę złożony i wciąż zachodzą w nim pewne zmiany. Być może w przyszłości ludzkość dowie się rzeczy, które znacząco odmienią postrzeganie planet czy innych obiektów w naszej galaktyce.
Źródła: https://pl.wikipedia.org/wiki/(134340)_Pluton
https://pl.wikipedia.org/wiki/Planeta
https://www.space.com/pluto-problem-time-to-rethink-definition-of-a-planet
https://www.space.com/12711-pluto-killer-mike-brown-dwarf-planets-interview.html
