Te zwierzęta świeca w ciemności. O fascynującym zjawisku bioluminescencji
Oto organizmy z królestwa zwierząt, które potrafią świecić. Do czego przydaje im się ta zdolność?
Zwierzęta potrafią zaskakiwać na różne sposoby. Jednym z nich jest bioluminescencja, czyli zdolność wytwarzania światła przez organizmy żywe. Sporo osób kojarzy to zjawisko szczególnie dzięki świetlikom. Warto wiedzieć, że nie są to jedyne organizmy zdolne do emisji światła.
Możliwość świecenia to umiejętność niszowa, choć nie oznacza to, że mają ją tylko pojedyncze gatunki. Jedno jest pewne – zawsze takie zjawisko wygląda naprawdę interesująco.
Zwierzęta, które świecą
Bioluminescencja to fascynujące zjawisko, które pozwala niektórym organizmom emitować światło. Zazwyczaj chodzi tutaj o gatunki żyjące w oceanie, szczególnie w jego głębinach, choć nie oznacza to, że inne zwierzęta nie są zdolne do oświetlania najbliższego otoczenia.
Luminescencję można podzielić na wiele rodzajów w zależności od czynnika jaki ją powoduje. Wyróżnić można m.in. elektroluminescencję, radioluminescencę czy fosforescencję. W odniesieniu do organizmów żywych używa się terminu bioluminescencja.
Kałamarnice
Wiele gatunków kałamarnic wytwarza światło, wykorzystując je do różnych celów. Niektóre kałamarnice głębinowe wypluwają świecący atrament lub śluz, aby zmylić pobliskiego drapieżnika. Może to działać również w drugą stronę – bioluminescencja pomaga w przyciąganiu ofiar, ponieważ wabi mniejsze organizmy.
Bioluminescencja pomaga także w ukrywaniu się i tworzeniu świetnego kamuflażu. Kałamarnice wykorzystują ją tak, by oświetlić spodnią stronę ciała, co redukuje ich cień. Do tego takie oświetlenie sprawia, że zlewają się z otoczeniem i jasnym światłem dobiegającym znad wody.
.
Meduzy
Około 50% meduz może wytwarzać światło. Meduzy wykorzystują bioluminescencję głównie do obrony przed drapieżnikami. Na przykład meduzy grzebieniowe wytwarzają jasne błyski światła, aby przestraszyć agresora i dać sobie czas na ucieczkę.
Inne meduzy mogą wypuścić świecącą mackę jako wabik. Tak, jak w przypadku kałamarnic, bioluminescencja pomaga w zdobywaniu pożywienia.
Świetliki
Świetlikowate, zwane także robaczkami świętojańskimi, to rodzina z rzędu chrząszczy. Wiele gatunków świetlikowatych znanych jest ze swej zdolności do bioluminescencji. Barwa wytwarzanego przez nie światła jest zielona. Chrząszcze te najczęściej błyskają swoimi odwłokami. Narządy świetlne odpowiedzialne za to zjawisko znajdują się na dolnej stronie odwłoku i mogą przyjmować różne kształty, na przykład paski czy plamki.
Wytwarzanie światła służy tym owadom do komunikacji, sygnalizowania przynależności gatunkowej i ułatwia tworzenie par. Czasami można zaobserwować synchroniczne błyski samców w obrębie grup lub całej populacji.
Tomopteris
Tomopteris to rodzaj morskich wieloszczetów. Wieloszczety to bardzo stara filogenetycznie i silnie zróżnicowana morfologicznie, a także pod względem biologii i ekologii grupa pierścienic.
Wspomniany rodzaj wyróżnia się tym, że ma zdolność do bioluminescencji. Co ciekawe, są zdolne do wytwarzania żółtego światła, co jest rzadkością wśród organizmów morskich.
Dokładny mechanizm bioluminescencji u Tomopteris nie jest jeszcze w pełni zbadany. Badacze wciąż przyglądają się tej grupie zwierząt. Emitowane przez nie światło prawdopodobnie służy do obrony przed drapieżnikami lub komunikacji z innymi przedstawicielami gatunku.
Żabnicokształtne
Rząd morskich ryb promieniopłetwych, charakteryzujących się wielką paszczą i obecnością wiciowatego wabika umieszczonego na głowie ryby. Żabnicokształtne same w sobie nie potrafią świecić, jednak korzystają z pomocy bakterii z rodzaju Photobacterium, które potrafią emitować światło. Te znajdują się we wspomnianych wabikach. Układ jest wygodny dla obu stron, a co za tym idzie – jest to świetny przykład symbiozy. Bakterie otrzymują schronienie, podczas gdy ich światło pomaga rybie przyciągać ofiary.
Quantula striata
Quantula striata, znana również jako dyakia striata, to gatunek średniej wielkości, oddychającego powietrzem, tropikalnego ślimaka lądowego. Zamieszkuje regiony Azji Południowo-Wschodniej, w tym Filipiny, Malezję i Tajlandię.
Bioluminescencja u ślimaków jest rzadkim zjawiskiem, dlatego też quantula striata jest gatunkiem wyjątkowym. Wytwarza zielone światło, które emitowane jest z gruczołów znajdujących się na jego ciele.
Nie do końca wiadomo, w jakim celu świeci w ciemności. Być może tak, jak u wcześniejszych przykładów, jest to forma obrony przed drapieżnikami. Może również komunikować się w ten sposób z innymi przedstawicielami swojego gatunku.
