NASA wyjaśnia, dlaczego na Marsie pojawiają się tak dziwne „pająki”
O co chodzi z dziwnymi „pająkami”, które można zaobserwować na Marsie?
Mars na swojej powierzchni posiada coś, co nie jest podobne do niczego innego w Układzie Słonecznym. Chodzi o cienie, które mają specyficzny kształt – wyglądają jak pająki przemykające przez pustkowia.
Oczywiście na Marsie nie żyją żadne prawdziwe pająki ani nic zbliżonego do nich, a kształty, określane przez niektórych jako „wąsate” lub „długonogie” są czymś całkowicie innym.
„Pająki” na Marsie
Na zdjęciach satelitarnych czerwonej planety można zauważyć interesujące i dość niepokojące kształty. Sporo osób kojarzy je z pająkami, ponieważ z daleka ma się wrażenie, że dziwne cienie mają „odnóża”.
W rzeczywistości są to araneiformy, małe systemy ciemnych koryt, które pojawiają się tylko w południowym regionie polarnym Marsa wiosną.
Dokładny sposób, w jaki araneiformy pojawiają się każdego marsjańskiego roku, był tajemnicą. Teraz naukowcy na Ziemi odtworzyli je w laboratorium – dając nam nowy wgląd w procesy, które kształtują obce krajobrazy Marsa.
Naukowiec planetarny – Lauren Mc Keown z Laboratorium Napędu Odrzutowego NASA, powiedział:
Pająki są same w sobie dziwnymi, pięknymi elementami geologicznymi.
Kilka słów o Marsie
Istnieje wiele różnic między zjawiskami naturalnymi na Ziemi i Marsie. Mimo że planety sąsiadują ze sobą, klimat na nich jest zupełnie inny.
Mars ma promień równy około połowy promienia Ziemi, ma około 15% jej objętości, a przy tym 11% jej masy, co oznacza, że jego gęstość jest nieco mniejsza. Rdzawoczerwony kolor jego powierzchni pochodzi od znajdującego się na powierzchni hematytu.
Temperatura powierzchni Marsa waha się, spadając do około −133 °C podczas zimy na biegunach i dochodząc do +27 °C w ciepłe dni na równiku. Niższe temperatury wynikają z tego, że planeta jest 1,52 razy dalej od Słońca niż Ziemia, w wyniku czego na jego powierzchnię dociera 43 procent energii padającej na taką samą powierzchnię na naszej planecie.
Niskie temperatury na Marsie sprawiają, że dwutlenek węgla zamarza w lód – coś, co nie zdarza się w naturze tutaj na Ziemi, gdzie można go jedynie wytworzyć w specjalnych warunkach i jest znany jako suchy lód.
Ciekawą rzeczą dotyczącą dwutlenku węgla jest to, że nie ma on postaci ciekłej. Jego zamrożona forma sublimuje prosto w gaz. To właśnie Mc Keown i jej koledzy uważają, że może on być odpowiedzialny za marsjańskie pająki.
Powstawanie „pająków”
To wyjaśnienie dla araneiform jest znane jako model Kieffera, od nazwiska geofizyka Hugh Kieffera, który opisał procesy formowania w 2006 i 2007 roku. Podczas mroźnej zimy na Marsie CO2 z atmosfery zamarza. Następnie, gdy nadchodzi wiosna, a temperatury rosną, lód dwutlenku węgla powraca do stanu gazowego.
Ponieważ gaz nie ma dokąd uciec, ciśnienie rośnie, aż lód pęka w wyniku małej eksplozji. Dwutlenek węgla wydostaje się przez te pęknięcia, niosąc ze sobą ciemniejszy, pyłowy materiał. Gdy cały lód zniknie z powrotem w atmosferze, pozostaje po nim ciemna, przypominająca pająka blizna.
Aby spróbować odtworzyć ten proces, Mc Keown i jej koledzy wykorzystali komorę wielkości beczki znaną jako Dirty Under-vacuum Simulation Testbed for Icy Environments (DUSTIE). Aparatura ta została zaprojektowana w celu odtworzenia temperatury i ciśnienia atmosferycznego Marsa.
Naukowcy pobrali mieszankę minerałów, której skład i wielkość cząsteczek są podobne do marsjańskiego regolitu, aby odtworzyć warunki gleby na Marsie – i schłodzili ją w ciekłym azocie przed umieszczeniem jej w komorze, która została dostrojona do warunków ciśnienia i temperatury marsjańskiej zimy.
Następnie uwolnili dwutlenek węgla do komory, gdzie zamarzł na symulatorze. Wreszcie, gdy nagromadziła się wystarczająca ilość dwutlenku węgla, naukowcy ogrzali komorę. Po wielu próbach i dostosowaniu warunków w komorze, lód w końcu eksplodował.
Podsumowanie
Naukowcy w końcu wyjaśnili tajemnicze zjawisko „pająków” na Marsie, czyli dziwnych, nieco przerażających kształtów na powierzchni planety. Te, zwane również araneiformami, pojawiają się na biegunie południowym Marsa i mogą osiągać nawet 1 km szerokości.
Zjawisko to od dawna było przedmiotem spekulacji, ale ostatnie eksperymenty laboratoryjne, przeprowadzone m.in. przez naukowców z NASA i Open University, potwierdziły, że sublimacja suchego lodu na Marsie faktycznie może tworzyć te charakterystyczne wzory, które kojarzą się z pająkami.
To odkrycie rzuca nowe światło na sezonowe zmiany na Marsie i sugeruje, że te formacje mogą być kluczem do zrozumienia klimatu na czerwonej planecie sprzed milionów lat.
