Naukowe odkrycie z Brazylii wyjaśnia ewolucję czaszki i mózgu ptaków
Nowe odkrycie pozwoliło zidentyfikować gatunek ptaka, który żył około 80 milionów lat temu.
Badacze odkryli ciekawą skamieniałość, która zachowała się w zaskakująco dobrej formie. Pozwoliło to stworzyć rekonstrukcję czaszki zwierzęcia, które żyło w późnej kredzie.
Co wiadomo o tym średniej wielkości ptaku? Czym się wyróżniał i jak wyglądają zachowane przez miliony lat szczątki?
Gatunek sprzed 80 milionów lat
30 października 2024 roku na stronie czasopisma nature.com opublikowano artykuł, którego tytuł głosi, że gatunek ptaka odkryty w Brazylii dostarcza informacji na temat ewolucji czaszki i mózgu tej gromady zwierząt.
Wszystko zaczęło się od odkrycia paleontologów, którzy w w stanie São Paulo w południowo-wschodniej Brazylii znaleźli świetnie zachowane szczątki ptaka. Był to osobnik, który żył w czasach późnej kredy. Kreda to ostatni okres ery mezozoicznej, który miał miejsce od 145 do 66 mln lat temu. Szacuje się, że zwierzę, którego kości przetrwały, chodziło po ziemi około 80 milionów lat temu.
W artykule czytamy:
Niedobór trójwymiarowych skamieniałości z okresu mezozoicznego utrudnia zrozumienie pochodzenia charakterystycznej czaszki i mózgu współczesnych ptaków. W niniejszym artykule przedstawiamy Navaornis hestiae, doskonale zachowany gatunek kopalny z późnej kredy Brazylii.
Naukowcy zaznaczają, że czaszka omawianego gatunku jest bezzębna i ma duże oczodoły. Zauważyć też można sklepioną mózgoczaszkę, przypominającą współczesne ptaki.
Cechy gatunku
Gatunek ten miał większe kresomózgowie niż Archaeopteryx (rodzaj późnojurajskego teropoda, powszechnie uznawany jest za „pierwszego ptaka”), co sugeruje bardziej zaawansowane zdolności poznawcze niż u najwcześniejszych dinozaurów ptakopodobnych. Jednak jego móżdżek był mniej rozwinięty, co znów pokazuje, że nie miał tak złożonych mechanizmów kontroli lotu, jak współczesne ptaki.
- ZOBACZ – Malowidła sprzed 11 tysięcy lat. Tak rdzenne ludy Amazonii przedstawiały kontakty z duchami
Doktor Guillermo Navalón z Uniwersytetu w Cambridge powiedział:
Struktura mózgu Navaornis hestiae jest niemal dokładnie pośrednia między Archaeopteryx a współczesnymi ptakami — to był jeden z tych momentów, kiedy brakujący element idealnie pasuje do układanki.
Oznacza to, że odkrycie wypełnia lukę w zapisie kopalnym między „pierwszym ptakiem” a jego współczesnymi kuzynami, która obejmuje ponad 60 milionów lat ewolucji.
Dzięki temu że czaszka zachowała się w świetnym stanie, naukowcy mogli stworzyć cyfrową rekonstrukcję mózgu ptaka. Skamieniałość zachowała się tak dobrze najprawdopodobniej przez fakt, że obszar, na którym ją znaleziono, w dalekiej przeszłości był suchy i miał wolno płynące strumienie.
Guillermo Navalón kontynuował:
Ta skamieniałość jest tak wyjątkowa, że byłem zdumiony od momentu, kiedy ją zobaczyłem, aż do chwili, gdy zakończyłem składanie kości czaszki i mózgu, co pozwoliło nam w pełni docenić anatomię tego wczesnego ptaka.
Profesor Daniel Field z Uniwersytetu w Cambridge dodał:
Współczesne ptaki mają jedne z najbardziej zaawansowanych zdolności poznawczych w królestwie zwierząt, porównywalne tylko z ssakami. Ale naukowcy od dawna zmagają się z pytaniem, jak i kiedy ewoluowały unikalne mózgi i niezwykła inteligencja ptaków — ta dziedzina czekała na odkrycie skamieniałości dokładnie takiej, jak ta.
Czaszka Navaornis hestiae na pierwszy rzut oka nie wydaje się szczególnie odmienna od tego, co znamy dziś. Można ją skojarzyć z gołębiem, inni twierdzą, że wskazuje na to, że prehistoryczny ptak był zbliżony do szpaka.
Naukowcy jednak zwracają uwagę na to, że anatomia wspomnianego gatunku jest zagadkowa. Przyjmuje się, że zwierzęta te miały pióra i były zdolne do latania, jednak nie do końca wiadomo, jak radziły sobie bez tak rozwiniętego móżdżku, jak u współczesnych ptaków. Móżdżek odpowiada za precyzyjne sterowanie ruchem skrzydeł, jak również odpowiada za koordynację i równowagę ciała. Jest to nie tylko potrzebne w czasie lotu, ale także podczas startu, lądowania, jak również siedzenia na gałęzi.
Choć nie ma pełnych odpowiedzi na wszystkie pytania, badania nad Navaornis hestiae potwierdzają, że kluczowe cechy anatomiczne współczesnych ptaków, takie jak rozwinięta czaszka, zaczęły wykształcać się już w późnej kredzie.
Jest to kolejny dowód na to, że zwierzęta w erze mezozoicznej były niezwykle różnorodne i interesujące. Już w dalekiej przeszłości pewne gatunki wykształciły złożone mechanizmy, które udoskonalały się na drodze ewolucji przez kolejne miliony lat.
Źródła: https://www.nature.com/articles/s41586-024-08114-4
https://www.sci.news/paleontology/navaornis-hestiae-13425.html
